ادویه شامل میوه، دانه و ریشه گیاهان یا عناصر معدنی در طبیعت است که برای طعم و رنگ دادن به غذاها از آن استفاده میشود. جوز هندی با عطر و بوی تند و مطبوع و فواید دارویی بسیار در آشپزی ادویه ای پر کاربرد است. در این مطلب به شناخت این ادویه خوشعطر و دارویی خواهیم پرداخت. از دانه رنده یا پودر شده جوز هندی برای طعم دادن به انواع گوشت، شیرینیجات، پودینگها، خوراک سیبزمینی، سوسیس، انواع سوپ، سسها، سالادها و نوشیدنیها استفاده میشود.
با اینکه جوز هندی بهمقدار خیلی کم و بهعنوان ادویه و چاشنی در غذا مصرف میشود، ولی جالب است بدانید همان مقدار کم نیز برای سلامتی بسیار مفید است. زیرا این ادویه دارای مواد مغذی است که حاوی ویتامینها، مواد معدنی و ترکیبهای ارگانیک روغنهای اسانسیِ موجود در جوز هندی هستند
روغن جوز هندی در صنایع عطرسازی و داروسازی استفاده میشود. این روغن بیرنگ یا زرد روشن است و بو و طعم جوز هندی را دارد. استفاده خوراکی از روغن جوز هندی ممکن است موجب مسمومیت شود. همچنین عصاره این ادویه در تولید خمیردندان، کرمهای آرایشی و شربت ضد سرفه کاربرد دارد. در ایران جوز هندی را پس از رنده کردن با زردچوبه و ادویههای دیگر ترکیب میکنند تا بوی بد گوشتهای خورشی، گوشت مرغ و ماهی را از بین ببرد.
ارزش غذایی
جوز هندی سرشار از فیبر، ویتامین A، ویتامین C، ویتامین E، ویتامین B۱ و B۶، منگنز، منیزیم، پتاسیم، مس، فسفر، زینک و آهن است. جوز هندی دارای طبیعت گرم و خشک است.
خواص جوز هندی برای درمان بیماریها و سلامتی بدن را با توضیحات بیشتر در زیر مرور میکنیم.
وقتی جوز هندی را پودر میکنید، مواد فیبردار آن همچنان حفظ میشوند و دستگاه گوارش، حرکت ماهیچههای نرم روده و ترشح آنزیمها و آبهای معده و روده را تحریک میکنند. ترشح این آنزیمها باعث تسهیل فرایند هضم میشوند. خواص جوز هندی یبوست و دیگر بیماریهای روده را برطرف میکند، زیرا فیبر موجود در آن اجابت مزاج را بهبود میبخشد. روغنهای اسانسی جوز هندی خاصیت ضدنفخی دارند. پس اگر از مشکلاتی مثل نفخ شکم و اسهال رنج میبرید، برای درمان خانگی آن با جوز هندی، مقداری از این ادویه را در سوپ و غذاهای خود بریزید و میل کنید.
جوزهندی به شیوههای گوناگونی مثل دارویی شفابخش عمل میکند و سلامت کلی بدن را افزایش میدهد. بهطور واضحتر، جوز هندی تمام سموم ذخیره و انباشتهشده در کبد و کلیه را ازبین میبرد و به سم زدایی بدن کمک میکند. این ویژگی از مهمترین خواص جوز هندی است و این ارگانها را از سمومی که با مصرف الکل و مخدرها یا آلودگی هوا و غذا در آنها ذخیره شدهاند، پاک میکند. بهعلاوه، مواد فعال موجود در جوز هندی، سنگ کلیه را ازبین میبرند، عملکرد کلیه و کبد را بهبود میبخشند و کارایی آنها را افزایش میدهند.
جوز هندی در مصارف دارویی سنتی، برای سلامت دهان، شاه ادویهها محسوب میشود و عناصر ضدباکتریایی آن به جنگِ بوی بد دهان میروند! بوی بد دهان ممکن است بهخاطر سموم بدن باشد. جوز هندی با سمزدایی از کلیه و کبد این مشکل را برطرف میکند. همچنین این عناصر ضدباکتریایی باعث تقویت لثه و دندانها میشوند. بههمینعلت است که جوز هندی و شیرهی آن در ساخت دهان شویهها و خمیر دندانهای گیاهی و ارگانیک کاربرد دارد. روغن اسانسی اوژنول در این ادویه دندان درد را نیز بهبود میبخشد.
دانههای کوچک جوز هندی، ترکیبات گیاهی آنتی اکسیدانی بسیاری را به بدن میرسانند. ترکیبات آنتی اکسیدانی، از سلولهای بدن در مقابل رادیکالهای آزاد حفاظت میکنند. رادیکالهای آزاد مولکولهایی با الکترونهای جفت نشده دارند که با سلولهای بدن واکنش میدهند و به آنها آسیب وارد میکنند.
در صورتی که سطح رادیکالهای آزاد در بدن بیش از حد متعادل شود، استرس اکسیداتیو ایجاد خواهد شد. این موضوع خطر ابتلا به بیماریهای مزمنی از قبیل برخی از انواع سرطانها، بیماریهای قلبی و همینطور تخریب عصبی را در پی خواهد داشت.
از زمانهای قدیم، مصرف جوز هندی برای درمان خانگی بی خوابی توصیه شده است. مقدار کمی جوز هندی را در یک لیوان شیر گرم بریزید و اثر آن را ببینید. این ادویه مقدار زیادی منیزیم دارد. منیزیم مادهی معدنی حیاتیای در بدن است که از فشار عصبها میکاهد و ترشح سروتونین را افزایش میدهد. سروتونین باعث ایجاد حس آرامش میشود. این انتقالدهندهی عصبی در مغز، تبدیل به ملاتونین میشود. ملاتونین هورمونی خوابآور است؛ بههمیندلیل مشکل بیخوابی شب را برطرف میکند. جوز هندی همچنین دارای مقادیر کمی مواد بیهوشکننده است که مصرف کم آن هیچ خطری ندارد و باعث انتشار انتقالدهندههای عصبی مختلف میشود؛ انتشار این انتقالدهندههای عصبی به ایجاد حس آرامش و خواب کمک میکنند.
یکی دیگر از خواص جوز هندی که کمتر شناخته شده است، مقابله با سلولهای سرطانی است. تحقیقات نشان دادهاند که ترکیب متانولیِ خاصی در جوز هندی و روغنهای اسانسیاش وجود دارد که موجب مرگ (آپوپتوز (apoptosis)) سلولهای لوسمی یا سرطانی میشود؛ درنتیجه تکثیر و دگردیسی این نوع سلولهای خطرناک را که بهویژه کودکان را آزار میدهد، متوقف میکند.
از خواص کمتر شناختهشدهی جوز هندی، روغنهای اسانسی آن بهنامهای مریستیسین و ماکلیگنان است؛ ثابت شده است که این عناصر تخریب مسیرهای عصبی و عملکرد ادراک را کاهش میدهند و به مغز شما کمک میکنند تا بهطور طبیعی و سالم فعالیت داشته باشد. تخریب مسیرهای عصبی و قوهی ادراک به زوال عقل یا آلزایمر منجر میشود.
از جوز هندی برای تقویت مغز، در یونان و رم باستان استفاده میشد؛ روغنهای اسانسیاش خستگی و استرس را کاهش میدهند، بههمینعلت مصرف آن برای درمان اضطراب و افسردگی نیز مؤثر است. اما جوز هندی خاصیت جالب دیگری هم دارد و این است که هم محرک است، هم آرامشبخش؛ یعنی شما میتوانید با توجه به شرایط بدنتان از این ادویه در مواقع خستگی و یا بیماری برای سرحال شدن یا در زمان استرس بهعنوان آرامبخش استفاده کنید، زیرا مصرف آن فشار خون را پایین میآورد. از دیگر خواص جوز هندی تقویت تمرکز حواس است.
طبق مطالعات انجام شده، دریافت دوز بالایی از جوز هندی به افزایش میل جنسی و بهبود عملکرد جنسی میانجامد. اما محققان هنوز نحوه عملکرد جوز هندی برای تقویت میل جنسی را به طور کامل بررسی نکردهاند. برخی از آنها معتقدند به علت ترکیبات گیاهی قدرتمندی که به همراه دارد، سبب تقویت سیستم عصبی میشود. حتی گفته شده است به علت داشتن منگنز به تقویت هورمونهای زنانه و مردانه میانجامد. جالب است بدانید در سیستم دارویی جنوب آسیا، از جوز هندی به عنوان ترکیبی برای درمان اختلالات جنسی به کار برده میشود. با اینکه هنوز تایید علمی برای این موضوع صورت نگرفته است، اما طبق برخی از تحقیقات به بهبود عملکرد جنسی و افزایش میل جنسی منجر میشود.
خاصیت ضد التهابی و ضد میکروبی که جوز هندی به همراه دارد، سبب شده است تا از آن در ترکیبات داروهای گیاهی مفید برای پوست استفاده کنند. از آن علاوه بر مصرف خوراکی به شکل ماسک برای مصرف موضعی نیز میتوان بهره گرفت تا به نتایج زیر دست یافت:
درمان آکنه و جوش
باز شدن منافذ بسته پوست
راهکاری برای درمان جوشهای سرسیاه
مناسب برای کنترل حساسیتهای پوستی (در صورتی که فرد به ترکیبات آن آلرژی نداشته باشد)
یکی از مهمترین خواص جوز هندی تنظیم فشار خون است. مواد معدنی جوز هندی در حفظ عملکرد ارگانها مؤثر هستند. پتاسیم باعث گشاد شدن رگها میشود و فشار رگهای خونی را کم میکند. درنتیجه، فشار خون را پایین میآورد و فشار سیستم قبلی-عروقی نیز کاهش پیدا میکند. همچنین این ماده به جذب بهتر مواد مغذی کمک میکند و این باعث تسریع فرایند هضم میشود. کلسیم موجود در جوز هندی به سلامت، رشد و بازسازی استخوانهای شما کمک میکند و علائم پوکی استخوان را کاهش میدهد. آهن موجود در این ادویه نیز شمار گلبولهای قرمز خون را افزایش میدهد و از کم خونی یا بیماری آنمی جلوگیری میکند.
یکی از عناصر جوزهندی، شبیه مادهی منتول (نوعی الکل سفید) است که ذاتا دارای خاصیت تسکین درد است؛ بنابراین با اضافه کردن جوز هندی بهعنوان ادویه در غذا، میتوانید درد ناشی از زخمها، جراحات، تنشها یا التهابات شدید بعضی ناراحتیها مثل آرتروز و ورم مفاصل را کاهش دهید. همچنین جوز هندی روغنهای اسانسیای مثل میریستیسین (myristicin)، اِلِمیسین (elemicin)، اوژنول (eugenol) و سافرول (safrole) دارد. این روغنها برای بهبود درد مفاصل و ماهیچهها مفیدند.
استفاده طولانی مدت و به مقدار بیشتراز ۵ گرم در روز میتواند باعث گیجی، توهم و سایر عوارض ذهنی شود. استفاده بیش از حد جوز هندی ممکن است موجب مسمومیت شود. استفاده بیش از حد میتواند باعث سقط جنین یا نقص مادرزادی شود. در باره مصرف جوز هندی در زمان شیردهی اطلاعات کافی در دست نیست. با این حال در هر دو حالت از مصرف جوز هندی خودداری کنید.
منابع: کوئیک فیت، چطور، سلامت نیوز
گردآوری: بخش سلامت آفتاب
